Wymiar sprawiedliwości w Unii Europejskiej

Ocena dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych w Unii Europejskiej

Ponad połowa obywateli Unii Europejskiej (55%) uważa, że w innym państwie członkowskim niż zamieszkiwane trudno jest uzyskać dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych, dwóch na dziesięciu Europejczyków (17%) uważa to za łatwe, a trzech na dziesięciu (28%) nie potrafi tego ocenić - wynika z ostatniej fali badania Standard Eurobarometr, przeprowadzonego przez TNS Opinion na zlecenie Komisji Europejskiej.

Z badania, obejmującego ponad 26 700 osób z 27 państw członkowskich, wynika, że we wszystkich krajach przeważa opinia o trudnym dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych poza swoim krajem. Niemniej jednak, siła tego poglądu różni się w zależności od państwa. Ocena dostępu jako łatwego jest najwyższa w Słowenii (31%) i we Włoszech (27%), ponad jedna piąta badanych podziela ten pogląd także w Hiszpanii (24%), w Polsce i w Finlandii (po 22%) oraz w Belgii (21%).

Ponad 8 na 10 badanych w Szwecji (89%) i w Grecji (82%) uważa, że dostęp do wymiaru sprawiedliwości w innym kraju członkowskim jest trudny. Należy zauważyć, że różnice w opiniach mogą być spowodowane dużym zróżnicowaniem w liczbie wskazań “trudno powiedzieć”, które wahają się od 3% w Grecji i 7% w Szwecji do 45% na Łotwie, 44% na Litwie i 43% w Irlandii.

Opinie badanych różnią się znacząco ze względu na zmienne społeczno-demograficzne, w szczególności miejsce urodzenia, wiek i wykształcenie. Postrzeganie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w innym państwie jako trudnego rośnie wraz z wiekiem (57% badanych powyżej 55 roku życia i 52% badanych pomiędzy 15 a 24 rokiem życia). Opinie odwrotne zależą także od wykształcenia: im dłużej badany uczy się w pełnym wymiarze godzin, tym częściej uważa dostęp za łatwy (25% studentów i 20% badanych studiujących do wieku 20 i więcej lat, z kolei jedynie 13% z tych, którzy zakończyli edukację w wieku 15 lat lub mniej). Duże różnice w opinii występują także w zależności od miejsca urodzenia. Podczas gdy 17% badanych, którzy urodzili się w kraju, w którym badanie jest przeprowadzone, ocenia dostęp jako łatwy, to opinię tę podziela także aż 25% z tych respondentów, którzy urodzili się w innym kraju UE. W przypadku obywateli spoza UE dostęp do wymiaru sprawiedliwości jest łatwy dla 11% Europejczyków i dla 21% obywateli z innych kontynentów.

W badaniu przeprowadzonym przez TNS Opinion sprawdzano również, jakie są główne obawy Europejczyków dotyczące dostępu do wymiaru sprawiedliwości w innym kraju Unii Europejskiej. Pięciu na dziesięciu respondentów wskazało, że nie znałoby zasad postępowania sądowego w innym państwie (52%). Bariera językowa jest drugą główną obawą odnośnie korzystania z wymiaru sprawiedliwości, wymienianą przez 4 na 10 badanych (40%). Koszty postępowania sądowego (27%) oraz brak zaufania do procedur (20%) również wzbudzają obawę u znaczącej liczby Europejczyków. Pozostałe obawy to czas trwania postępowania sądowego (14%) oraz odległość pomiędzy państwami (10%). Jedynie 3% badanych wskazuje, że nie miałoby żadnych obaw, gdyby potrzebowało dostępu do wymiaru sprawiedliwości w innym państwie członkowskim UE.

Analiza wyników wskazuje na różnicę w postrzeganiu barier w dostępie do wymiaru sprawiedliwości przez obywateli mieszkających w państwach „starej 15” oraz przez obywateli nowych państw członkowskich. W EU15 respondenci częściej wskazują jako obawy: „nieznajomość reguł” (54% EU15, 47% w NPC12), „brak zaufania do procedur sądowych” (23% do 11%) i „długość trwania postępowania sądowego” (15% do 11%). Z kolei w nowych państwach członkowskich, częściej wskazywano na następujące obawy: koszty procedur (37% do 24% w UE15) oraz odległość pomiędzy państwami (12% do 9%).
„Nieznajomość zasad postępowania sądowego w innym państwie” jest główną obawą w 22 z 27 państw członkowskich, w Portugali i na Malcie jednocześnie najczęściej wymieniane są „koszt postępowania sądowego” (45%) i „bariera językowa” (36%). Kraje, w których te odpowiedzi uzyskały największą liczbę wskazań to Szwecja (71%), Dania (67%) i Francja (67%). Z kolei najmniej respondentów wskazało na te obawy w Austrii (34%), Portugalii (36%) i Hiszpanii (39%).
„Bariera językowa” jest najczęściej wskazywana w Polsce, na Węgrzech (po 51%) i w Austrii (37%). Chociaż sprawa ta nie jest na pierwszym miejscu listy obaw we Francji, to właśnie w tym kraju najwyższy odsetek badanych w całej UE wskazuje na ten problem (54%). Z kolei na Malcie, bariera językowa wskazywana jest najrzadziej (15%).

“Jednym z celów integracji europejskiej jest to, aby wszyscy obywatele UE byli w stanie w pełni wykorzystać swoje prawa cywilne we wszystkich państwach członkowskich. Wyniki badania Eurobarometr pokazują, że jest jeszcze sporo do zrobienia w tym obszarze, jako że większość Europejczyków stale postrzega dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych poza granicami swojego państwa za trudny, głównie z powodu braku informacji o zasadach postępowania sądowego oraz barier językowych” - komentuje Urszula Krassowska, Lider Sektora Badań Społecznych i Politycznych TNS OBOP.

Raport z wynikami sondażu Eurobarometr dostępny jest na stronie:

http://ec.europa.eu/public_opinion/index_en.htm
---
Źródło: TNS OBOP